Sinds 2011 werk ik aan een stripboek over de ervaringen van militairen en veteranen uit mijn woonplaats, die tussen 2001 en 2010 in Afghanistan hebben gediend.
Wat maak je mee tijdens een uitzending? Hoe kom je ervan terug. Op deze blog houd ik het proces bij en plaats ik teasers en indrukken van het boek. Uitgavedatum staat nog niet vast maar houdt daarvoor deze blog in de gaten.

dinsdag 15 oktober 2013

Teaser verhaal: 'De hoogste prijs'

Het ergste wat een militair kan overkomen. Het verlies van een kameraad.





In totaal kwamen er 25 Nederlandse militairen om tijdens de missie in Afghanistan
"The core reality of war isn't that you might be killed out there. That's obvious. The core truth about war is that you are guaranteed to lose your brothers"
- Sebastian Junger in The Life and Times of Tim Hetherington

dinsdag 3 september 2013

Teaser verhaal: 'Prisoner of War'

Wanneer door een heftige gebeurtenis, emoties de overhand nemen bij Afghaanse politieagenten wordt het moeilijk, de Geneefse Conventie na te leven. Nederlandse militairen moesten een krijgsgevangene beschermen tegen Afghaanse politieagenten die net een zware aanslag hadden meegemaakt. (8 pagina's totaal)






dinsdag 27 augustus 2013

Teaser verhaal: 'Could you please repeat your message!'

Een sergeant kreeg te maken met een aparte situatie tijdens zijn eerste nachtdienst in de Ops-room van Kamp Holland. Een vliegtuig wilde landen om bij te tanken op Kamp Holland. Alleen bleek de piloot nogal moeilijk te verstaan.

Een aantal fragmenten uit: 'Could you please repeat your message!'



maandag 29 juli 2013

Teaser verhaal 'Arghandab'

Een flinke teaser deze keer die ik prijsgeef over het proces. De afgelopen drie weken ben ik bezig geweest met het her-componeren van twee verhalen in totaal acht bladzijden. Een flinke klus waar ik enigszins tegen opzag, maar ik ben zeer tevreden over het resultaat.

De persoon die voor deze verhalen is geïnterviewd is een officier die diende in Kandahar en heeft weer een totaal andere uitzending gehad dan de anderen die in Uruzgan hebben gediend. Ik kan niet op een andere benaming komen dan 'zakelijker' voor de verhalen van de officier. De andere verhalen zijn ook meer action-driven en moest ik op een andere manier actie/dynamiek in de plaat leggen om het aantrekkelijk te maken om te lezen.

Waar de eerste versie nog aparte plaatjes had,


is de nieuwe plaat veel meer een geheel geworden. Dynamiek wordt versterkt met het perspectief van de achtergrond en de herplaatsing van de andere plaatjes.


De eerste versie is hier te vinden.

dinsdag 16 juli 2013

Weer aan de slag!


Na een fantastisch bezoek aan Kabul en de publicatie van de reportage 8 juni in Vonk van de Volkskrant, heb ik weer de tijd om me volledig te focussen op het stripboek. Al vrij snel na het afstuderen ben ik begonnen met de verhalen nalopen, details verbeteren en soms ook ingrijpende verbeteringen waarbij hele pagina's aangepakt werden.
Wat voor verbeteringen komen er dan bij kijken? Hoeveel werk zit er nu eigenlijk in? Nou een hele hoop!

Een kijkje in het werkproces

In 2011 en 2012 heb ik verschillende gesprekken gehad met milirairen en veteranen uit mijn dorp die in Afghanistan hebben gediend. Naar aanleiding van het gesprek ga ik verhalen uitzoeken om te tekenen. 
Dan maak ik een scenario en beschrijving van de plaatjes en tekst. 

Vervolgens kleine schetsen en uiteindelijk kom ik tot een uiteindelijke schets van het hele verhaal en dat wordt gecheckt door de geïnterviewde die nog suggesties of op en aanmerkingen erbij kan plaatsen. 
Daaropvolgend maak ik het uiteindelijke verhaal en werk ik met potlood en Oost-Indische inkt.

die scan ik in en bewerk en kleur het vervolgens in Photoshop.
De laatste tijd ben ik bezig geweest met detailbewerkingen. Zoals tekstkaders efficiënter positioneren. Niet dat ze gaan storen in een mooie plaat. Het moet geen afbreuk doen aan elkaar. Het plaatje wordt uiteindelijk gevormd door de tekening en de tekst. Soms worden plaatjes verworpen en komt er een betere voor in de plaats terug.


Affijn. Uiteindelijk komt het er met al die bewerkingen op neer dat een hele pagina (spread) geheel in balans moet zijn. De pagina's zijn een geheel. 

61 pagina's aan verhaal zijn af. 10 speciale pagina's, een begrippenlijst en kaartjes van Afghanistan en Uruzgan en nog een klein aantal verhalen zullen worden toegevoegd en dan komt het boek straks al gauw op 90 pagina's.
Er zullen twee versies verschijnen. Een paperback en hard-cover. De paperbacks zijn allen hetzelfde, maar de hard-covers zullen geen van allen hetzelfde zijn. Van deze zal de kaft deels vervaardigt zijn van Nederlandse legerkleding die in Afghanistan werd gedragen. 

Complete verhalen zal ik niet meer of heel zelden nog plaatsen op de blog. Nieuws, vorderingen en teasers zullen daarentegen wel weer de komende tijd geplaatst worden.
Hieronder nog op een rij de strips die ik eerder publiceerde op de blog. Allen zijn ondertussen behoorlijk aangepast.

maandag 10 juni 2013

Een andere kant van Afghanistan in stripvorm

Het is een hele tijd stil geweest rondom het project. Het heeft ook daadwerkelijk  stil gelegen aangezien ik met een ander project bezig was. In mei dit jaar ben ik zelf naar Afghanistan geweest. Om precies te zijn, Kabul. Mede doordat ik zoveel verhalen erover heb gehoord en opgetekend, en omdat ik gewoon helemaal gefascineerd ben door het land, had ik ook de neiging het eens zelf te willen zien.
Al eerder had ik geprobeerd om embedded met Nederlandse troepen mee te gaan, maar mijn tekeningen werden niet door defensie-voorlichting erg gewaardeerd. Het was te schokkend en realistisch. Precies! Daar hecht ik veel waarde aan om de realiteit weer te geven. Niettemin bleef ik zoeken naar een manier om naar Afghanistan te gaan en via de facebookpagina van ISAF kwam ik op een opmerkelijk evenement in Kabul. Het Sound Central Festival.

Een festival voor alternatieve muziek en kunstvormen. Een veilige plek waar jongeren zich vrij en veilig kunnen uiten. Dit vond ik zo bijzonder, dit moest ik zien. Ik mailde de organisatie met de vraag het festival als journalist te bezoeken om een journalistieke strip te maken voor de krant, ter plekke te schetsen en helpen waar nodig. Dit vonden hun erg interessant en namen me op als een van de artiesten van het festival. Na 5 maanden voorbereiding vertrok ik voor 10 dagen naar Kabul. Vanzelfsprekend een ontzettend geweldige ervaring. Een prima kans ook om eens een totaal andere kant van Afghanistan te zien dan de oorlog. Ik ontmoette daar zoveel jonge, moedige en inspirerende mensen die het land willen opbouwen en ontwikkelen. Het land verdient gewoon gegarandeerd een kans! En het was natuurlijk te gek om Afghanen te zien genieten en uit hun dak gaan op punkrock, hard-rock, metal en nog veel meer. Waarvan zeker tachtig procent, Afghaanse artiesten zijn.
De reportage in stripvorm werd zaterdag 8 juni in het achtergrond- en opinie katern 'Vonk' van de Volkskrant gepubliceerd. Daarmee ook een van de eerste journalistieke strips in Nederlandse krant.


Ik koos voor deze vorm omdat ik het zo'n bijzonder evenement vond, dat de reportage de lezer ook moest beklijven. Een krantenartikel over het festival is al heel goed en die aandacht verdient het festival ook. Maar ik hoop dat het door middel van strip een dubbele werking heeft: "Hé een strip in de krant! Hé dat is eens ander nieuws uit Afghanistan!"
Dit uitgangspunt is ook van toepassing op de strip over Dongense militairen en veteranen. Spoedig zal ik dus weer verdergaan aan de strip om het ook dit jaar uit te gaan geven. Er wachten een aantal strips geïnkt te worden, een aantal kortere verhalen die uitgewerkt moeten worden en nog 6 extra items die worden opgenomen in het boek.
Dank voor de interesse en houd de blog dus de komende tijd weer in de gaten voor nieuws.

Meer over de journalistieke strip is te vinden op:
https://www.facebook.com/SoundCentralFestival2013AGraphicReport

dinsdag 22 januari 2013

MB 290

Schets voor een pagina met 3 type MB's type 290. Ik overweeg er quotes bij te plaatsen met betrekking tot de ervaring met de voertuigen.
Enigzins vergelijkbaar met de pagina over uniformen in het verhaal: "Het gaat erom dat je zo goed mogelijk je werk kan doen"

Brengt de huidige tussenstand op 60 pagina's.

vrijdag 11 januari 2013

Troops in Contact

Teaser!

Wat is je reactie wanneer de kogels je om de oren vliegen?
Hoe hard giert de adrenaline door je lijf bij een vuurgevecht?
Kun je je iets voorstellen van de omvang van een vuurcontact,
waarbij ondersteuning is van mortieren, pantservoertuigen en apaches?

Alle afbeeldingen  © Jules Calis

donderdag 10 januari 2013

Inspirerende Meesters (3)

Joe Sacco

De laatste in een serie blogs over, voor mij, inspirerende meesters. Een ranglijst is het niet. Elke striptekenaar is goed op zijn manier. Maar ik wil afsluiten met Joe Sacco. Joe Sacco is als journalist onder andere in Bosnie, Irak en de Palestijnse gebieden geweest. In plaats van geschreven artikelen maakte hij strips van zijn reportages. En in de meeste gevallen zijn dit boekwerken geworden van ruim 200 pagina's. Centraal staan bij hem de mensen en hun ervaringen met wie hij spreekt. Gruwelijke taferelen gaat hij niet uit de weg en  verbeeld hij op aangrijpende wijze.


Verhaaltechnisch is Sacco erg sterk. Wanneer hij te werk gaat schrijft hij de verhalen eerst helemaal uit, zodat duidelijk is wat verbeeld moet worden en wanneer dat pas goed is werkt hij ze uit. Een werkwijze die ik vanaf het begin van het project ook heb gehanteerd.
Een verhaal uit Safe Area Gorazde bijvoorbeeld. Over een sigarettenmerk (Drina) dat in Bosnie tijdens de oorlog veel gerookt werd. Het verhaal begint over de rivier Drina, die door het stadje Gorazde stroomt, waar het merk naar vernoemt is. Stroomopwaarts werden vaak lichamen van vermoorde burgers in de rivier geworpen en die kwamen dus ook langs het stadje. De rokers komen in beeld en vertellen dat het helemaal niet zo'n goede sigaretten waren maar er was niets beters. En dat men het er maar mee doet. De rokers komen nog 1 keer in beeld met in de tekstvakjes 'Drina'. De laatste plaat is een plaatje met lijken in de rivier. Het is natuurlijk niet te doen dit zonder beeld te beschrijven, maar de opbouw naar het laatste plaatje is zo subtiel opgebouwd en confronteert dan keihard de lezer.

Ook Sacco plaatst zichzelf als personage in zijn strips. Altijd met een bril op waarbij zijn ogen niet zichtbaar zijn. Ik vat het op als een zo objectief mogelijke kijk, en een middel om de lezer echt mee te nemen in het verhaal. Alsof de lezer Sacco is en zelf de interviews doet en plaatsen bezoekt.


So I think if you have yourself in the story, then you can really show human interaction in a better way, and that’s kind of what it’s about, especially if you’re a foreigner. You’re a foreigner in their land, there’s going to be a gap, and you want to explain that gap and you want to show it. Hopefully it works for the reader.
I know people will say it’s not objective and I agree — it’s subjective. But I’m also trying to be honest about what I’m portraying. So if there’s something that rubs me the wrong way, or even doesn’t mesh with my own political ideas, or my own take on a situation, I still want to put it in because you want to be honest if you’re in a place like that. That’s why you’re there — it’s to be honest for the readers’ sake.

- Picking through the rubble of memory, A conversation with comics journalist Joe Sacco — part two
by Ezra Winton on December 13, 2010

Ikzelf maak ook gebruik van de vorm waarbij het interview terugkomt in de strip. Het benadrukt in mijn geval dat de verhalen echt verteld zijn en niet slechts verbeelde verhalen. Het is tevens de herbeleving van de personen die ik in beeld breng. In sommige gevallen komt het interview niet terug en zijn het alleen beelden van momenten in Afghanistan. Wanneer ik de verhalen uitwerk bepaal ik uiteraard wat voor beelden en taferelen ik ga uitwerken maar bepaal ik ook de tempo van het verhaal. Verhalen die een behoorlijk tempo hebben, bevatten minder plaatjes van het interview.
Een vuurgevecht dat ik deze maand heb uitgewerkt heeft vrijwel geen plaatjes van het interview. Het is een spannend verhaal en daar moet je niet het tempo uithalen als het loopt.

Giraud en Kubert maken stoere en spannende verhalen. Sacco komt met aangrijpende verhalen en daar zit niet altijd actie in. Kriek was een van de eersten die ervaringen van Nederlanders vorm gaf met striptekeningen.
Alle vier hebben deze tekenaars mij op hun manier geïnspireerd. De landschappen van Giraud, de actie van Kubert, de aangrijpende factor van Sacco en Kriek die de eerste aanzet gaf.

Elk verhaal is zijn eigen verhaal en vereist zijn eigen vertelwijze en vormgeving/lay-out. Een bermbomaanslag of een zelfmoordaanslag zijn gruwelijke gebeurtenissen. Een vuurgevecht is erg spannend, dat is een verhaal dat ik ook een enigzins stoere uitstraling heb gegeven. Hoe dan ook! Het gaat erom dat het verhaal overkomt op de lezer. Maar als maker ben ik ervan overtuigt dat hoe meer je weet van de werking van strips, des te beter weet je hoe je je onderwerp kan communiceren.